Νοηματική: Όλοι έχουν δικαίωμα στην επικοινωνία

Πριν δύο χρόνια μου πρότεινε μια φίλη να πάμε μαζί για ένα μάθημα νοηματικής γλώσσας. Η αλήθεια είναι πως ήμουν περίεργη να δώ πως ακριβώς διδάσκεται και λόγω σπουδών (στο τμήμα Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας στην Κέρκυρα) είχα έναν λόγω παραπάνω να δεχτώ. Πήγα λοιπόν χωρίς να ξέρω τι ακριβώς με περίμενει και ήρθα αντιμέτωπη με μια ευχάριστη έκπληξη. Η νεαρή καθηγήτρια που εθελοντικά είχε αναλάβει να διδάξει στους αρχάριους έκανε το μάθημα ευχάριστο και μας έδειξε έναν νέο «κόσμο», που δεν στερούνταν τίποτα σε σύγκριση με τον δικό μας.

Όσο προχωρούσαμε στην ύλη συνειδοτοποιούσα σιγά-σιγά πόσο πολύπλοκη και όμορφη γλώσσα είναι η νοηματική. Σου δίνει τη δυνατότητα να είσαι εκφραστικός, έχει πλούσιο λεξιλόγιο, γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Ένα πράγμα που με εντυπωσίασε είναι πως πολλές χειρομορφές, όπως ονομάζονται οι κινήσεις που αντιπροσωπεύουν λέξεις και έννοιες τη νοηματικής, μου ήταν ήδη γνωστές, καθώς είναι κινήσεις που έχουν υιοθετηθεί και τους ακούοντες για να διευκολυνθεί η επικοινωνία τους (π.χ. φαγητό, ποτό-νερό, ζέστη, θάλασσα κλπ.). Σαν γλώσσα, βασίζεται στις πολιτιστικές και πολιτισμικές επιρροές κάθε λαού γι’αυτό διαφέρει όχι μόνο από χώρα σε χώρα αλλά ακόμα και από πόλη σε πόλη. Για παράδειγμα ο Σεπτέμβρης στην Θεσσαλονίκη περιγράφεται με την χειρομορφή που αντιστοιχεί στην λέξη έκθεση, λόγω της Διεθνούς Έκθεσης που διοργανώνεται στην πόλη εκείνη την περίοδο και αποτελεί σημαντικό γεγονός, ενώ στην Αθήνα ο ίδιος μήνας αντιστοιχεί στην λέξη σταφύλι, λόγω του τρύγου. Ένα ακόμα ιδιαίτερο γνώρισμα της νοηματικής γλώσσας είναι ο τρόπος με τον οποίο οι «ομιλητές» της απευθύνονται ο ένας στον άλλο. Για να μην χρειάζεται κάθε φορά να σχηματίζουν ένα-ένα τα γράμματα του ονόματος, αποφασίζουν να καθιερώσουν μία συγκεκριμένη χειρομορφή που ως έννοια αντιπροσωπεύει το χαρακτήρα, τις συνήθειες ή ακόμα και ένα ιδιαίτερο γώρισμα της εμφάνισης του ατόμου και αναφέρονται σε αυτό μόνο με την συγκεκριμένη κίνηση.

Ως κοινωνική ομάδα πολλές φορές παραγκωνίζονται και βρίσκονται εκτός κοιωνικού συνόλου. Δυστυχώς το ελληνικό κράτος έχει προβλέψει ελάχιστα για τις ανάγκες των κωφών, σε αντίθεση με άλλα κράτη που δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία. Μεγαλώνοντας μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουμε τους κωφούς ως άτομα με αναπηρία, κάτι που όμως στην πραγματικότητα δεν ισχύει. Εάν έρθει κανείς σε επαφή μαζί τους θα καταλάβει από την πρώτη στιγμή ότι δεν υστερούν σε τίποτα σε σχέση με τους ακούοντες. Έχοντας αυξημένες όλες τις άλλες τους αισθήσεις έχουν ακόμα και τη δυνατότητα να νιώσουν το ρυθμό και τις δονήσεις που προκαλεί η δυνατή μουσική. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των κοινωνικών μέσων δικτύωσης έχουν καταφέρει να γνωριστούν και να οργανωθούν ακόμα περισσότερο και ομαδικά να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους, ενώ παράλληλα βρίσκουν νέους τρόπους ψυχαγωγίας και διασκέδασης (π.χ. Θέατρο Κωφών Ελλάδος).

Εαν όλα όσα διαβάσατε σας κίνησαν την περιέργεια και θα θέλατε να ασχοληθείτε, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα τηw Ομοσπονδοίας Κωφών Ελλάδος (http://www.omke.gr/), όπου θα βρείτε όλες τις πληροφορίες για τα μαθήματα και τα ανάλογα διπλώματα.  Για να πάρετε μια γεύση, ρίξτε μια ματιά στο παρακάτω βίντεο, το οποίο είναι μια επιτυχημένη απόδοση του τραγουδιού «Έλα» της Ελεονώρας Ζουγανέλη στην ελληνική νοηματική γλώσσα.

Τέλος, ένα ακόμα ενδιαφέρον βίντεο, ένα απόσπασμα από το ντοκυμαντέρ της Λουκίας Ρικάκη «Τα Λόγια της σιωπής», στο οποίο δείχνει ένα κομμάτι της ζωής των κωφών και προτείνει την νοηματική γλώσσα ως γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ κωφών και ακουώντων. 

P.S. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τη φίλη μου Ευγενία για την "ευγενική" της χορηγία σε αυτό το άρθρο!